Filozofia człowieka w czasach kryzysu samopoznania

Celem grupy jest zrzeszanie osób zainteresowanych przedmiotem filozofii i psychoanalizy, zwłaszcza w poniżej opisanym antropologicznym kontekście, oraz stworzenie forum dla dyskusji wokół wielkich dzieł filozoficznych w wybranych fragmentach. Spotkania będą zorganizowane w formie seminarium filozoficznego lub dyskusyjnego klubu książki, zarówno na żywo w wybranym miejscu w Gdańsku, jak i on-line.

Czym jest dyskusyjny klub książki? Jest to instytucja, mająca u podstaw przekonanie, że na świecie znajduje się wielka liczba książek wartych przeczytania, i która stara się wytworzyć:
a) konstruktywny rygor stopniowego zapoznawania się z nimi oraz
b) otwartą atmosferę intelektualną dla dyskutowania o nich.

Dyskusja jest otwarta dla wszystkich – tych od niedawna zainteresowanych przedmiotem filozofii/antropologii/psychoanalizy, jak i tych z nim już obytych. Wymagana ciekawość i brak pośpiechu w wyciąganiu wniosków.

-----

Przewodnim motywem spotkań będą problemy podejmowane przez antropologię filozoficzną takie, jak “czym jest człowiek?”, problem świadomości i nieświadomości, zadanie samopoznania, czy też problem szeroko pojętego rozwoju osobowego człowieka osadzonego we współczesnym świecie i kulturze. Wyjdziemy od praktycznych problemów współczesnego świata Zachodu i obecnego w nim kryzysu, pozostającego w znacznej mierze poza horyzontem percepcji poszczególnych nauk ścisłych, jednak zdążać będziemy wstecz ku źródłom. Będzie to zatem podróż ku mrocznym, ale coraz lepiej zbadanym sferom archaiki: początkom mowy i metaforyce poezji, myśleniu mitycznemu i symbolicznemu, pierwotnym formom religii takim jak animizm, totemizm czy szamanizm.

Zbadamy istotne aspekty ludzkiej egzystencji w świecie post-oświeceniowym, przekraczające tradycyjne rozumienie człowieka jako 'homo sapiens' czy 'animal rationale'.
- “Animal symbolicum” – człowiek jako zwierzę symboliczne. Problem alienacji “od sensu”. E. Cassirer, P. Ricoeur.
- “Homo religiosus” – człowiek jako zwierzę religijne i przemijające. Ujęcie religioznawcze i fenomenologiczne. M. Eliade, R. Otto, R. Bultmann.
- Człowiek jako “Dasein”: dekonstrukcja podmiotu, człowiek jako bycie-w-świecie – procesualność, zmiana i upływ w egzystencji ludzkiej. M. Heidegger.
- Człowiek w świetle psychoanalizy. Problem nieświadomości oraz indywiduacji. Z. Freud, E. Fromm, J. B. Peterson.
- Człowiek w świetle antropologii. Oryginalne funkcje mitu i rytuału w kulturze oraz w perspektywie kolektywnej nieświadomości. Szamanizm. Teorie mitu. B. Malinowski, G. Dumézil, C. Jung, M. Eliade, J. Campbell.
- Człowiek w świetle lingwistyki i strukturalizmu. Czym jest język, który “przemawia” przez człowieka? F. De Saussure, W. Ong, C. Levy-Strauss, R. Barthes.
- Człowiek w świetle literaturoznawstwa. Wielkie motywy w literaturze, mitologii i popkulturze. G. Bachelard, A. Beguin, W. Dilthey, J. Campbell.
- Człowiek w świetle buddyzmu. Oświecenie i świadomość. A. De Mello, D. T. Suzuki, S. Rinpoche.
- Człowiek w świetle filozofii wschodu. Taoizm, hinduizm oraz religie świata o człowieku i świadomości.

Lektury:
1. Ernst Cassirer – “Esej o człowieku”, przeł. A. Staniewska, Warszawa 2017, s. 15-51.
2. Max Scheler – “Stanowisko człowieka w kosmosie”, w: “Pisma z antropologii filozoficznej i teorii wiedzy”, przeł. A. Węgrzecki, Warszawa 1987, s. 43-150.
3. Max Scheler – “Człowiek i historia”, w: “Pisma z antropologii filozoficznej i teorii wiedzy”, przeł. A. Węgrzecki, Warszawa 1987, s. 151-190.
4. Paul Ricoeur – "Symbol daje do myślenia”, oraz "Świadomość i Nieświadomość", w: "Egzystencja i hermeneutyka", przeł. S. Cichowicz, Warszawa 1975, s.7-25, 149-172.
5. Martin Heidegger – "Co zwie się myśleniem?" (fragmenty).
6. Sigmund Freud – "Ego i Id", w: "Poza zasadą przyjemności", przeł. J. Prokopiuk, Warszawa 2005, s. 59-93.
7. Carl G. Jung – “Archetypy i nieświadomość zbiorowa”, przeł. R. Reszke, Wydawnictwo KR, 2016, s.9-65, 285-303 i opcjonalnie: 303-375.
8. Carl G. Jung – "Ego i Cień", w: "Aion – Przyczynki do symboliki jaźni" (fragmenty).
9. Paul Ricoeur – "Świadomość i nieświadomość", w: "Egzystencja i hermeneutyka", przeł. S. Cichowicz, Warszawa 1975, s.149-172.
11. Rudolf Otto – "Świętość. Elementy irracjonalne w pojęciu bóstwa i ich stosunek do elementów racjonalnych", przeł. Bogdan Kupis, Wrocław 1993 (R. 1, 2, 3, 4, 6, 9, 10, 11, 16, 20), s. 29-56, 59-68, 78-98, 131-135, 157-166.
12. Mircea Eliade – “Sacrum i profanum” (Wprowadzenie + rodz. IV), s.5-17, 173-233.
13. Bronisław Malinowski – "Mit w psychice człowieka pierwotnego", w:"Mit, magia, religia" (fragmenty).
14. Claude Levi-Strauss – "Myśl nieswojona" (fragmenty).
15. Georges Dumézil – "Bogowie Germanów : szkice o kształtowaniu się religii skandynawskiej", przeł. Anna Gronowska, red. nauk. Jacek Banaszkiewicz (fragmenty).
16. Emile Durkheim – "Elementarne formy życia religijnego. System totemiczny w Australii” (fragmenty).
17. Walter Ong – "Oralność i piśmienność. Słowo poddane technologii" (fragmenty).
18. (…).

Dalsze lektury będziemy dodawać sukcesywnie wraz z zainteresowaniem czytelników i dyskutantów. Serdecznie zapraszam!